بازگشت
تنش بين روسيه وآمريکابه تشنج کشيد ه ميشود
شمشاد شمشاد

سرگی ایوانوف معاون اول نخست وزیر روسیه که از او به عنوان رئیس جمهوری آینده این کشور یاد می شود پس از ملاقات بدون نتیجه با رایس گفت: هیچ دلیلی برای صحبت درباره امکان همکاری بین روسیه و آمریکا در زمینه سیستم‌های استراتژیک دفاع ضد موشکی وجود ندارد .ایوانف در ادامه اظهارات خود گفت: اجرای این استراتژی آمریکا تا حدی خیال خام است زیرا برای استقرار چنین سیستمی همیشه می توان استدلال متقابل ارزانتر و مفیدتری را ارائه داد .هر دو طرف برای آنکه نگویند به نتیجه نرسیده‌اند صرفاً اعلام کرده‌اند توافق کرده‌اند از لفاظی و تبلیغات منفی علیه یکدیگر خودداری کنند اما این توافق ظاهری نمی تواند بر شکست مذاکرات سرپوش بگذارد .رایس به صراحت اعلام کرد به روسیه اجازه نخواهد داد مانع اجرای طرح سپر دفاع موشکی در شرق اروپا شود . من به عنوان يك كارشناس و كسي كه در زمان جنگ سرد زندگي كرده ام فكر مي‌كنم كه تشابهي بين دوره كنوني با دوره جنگ سرد بين آمريكا و شوروي وجود وي در عين حال به پيچيده بودن دوره فعلي از نظر روابط آمريكا با روسيه اعتراف كرد و گفت: اما اين دوره‌اي نيست كه در آن وقايع
فاجعه بار در روابط دو كشور رخ دهد .پس از مذاکرات رایس بلافاصله مذاکرات کارشناسان اتحادیه اروپا و روسیه براي بررسي نشست آتي سران مسكو ورهبران این اتحاديه تشكيل جلسه دادند.

از طرف اتحاديه اروپا :آنگلا مركل(صدر اعظم آلمان به عنوان رئيس دوره ای اين اتحاديه)، فرانك والتر اشتاين ماير(وزير امور خارجه اين كشور)، خوزه مانوئل باروزو) رئيس كميسيون اروپا)، خاوير سولانا( نماينده عالي سياستگذاري خارجي اتحاديه اروپا ( و بنيتا فررو والدنر) مسوول روابط خارجي اين اتحاديه) در اجلاس مذكور شركت دارند .در ملاقات رایس با لاوروف وزیر خارجه روسیه علاوه بر سیستم دفاع موشکی در شرق اروپا درباره مسائل مربوط به کوزوو، ايران، عراق و خاور نزديك نیز گفت وگو شد. که علی رغم اهمیت آن از جزئیات این مذاکرات خبری منتشر نشد فقط مطبوعات روسیه اعلام کردند روسیه طرح جدیدی را در مورد تعلیق فعالیتهای هسته ای در دوران مذاکره ایران با گروه 5+1 به رایس ارائه کرده‌اند که قرار است در مذاکرات معاون وزیر خارجه روسیه در تهران به مقام‌های ایرانی نیز ارائه شود.

ولاديمير پوتين در مراسم گراميداشت شكست نازي در آلمان صراحتاً نوك پيكان حملات را به سمت جورج بوش گرفته و سياست‌هاي خارجي جورج بوش را به سياست‌هاي رايش سوم تشبيه كرد .اين اظهارات نادراز جانب پوتين خشم و تعجب كاخ سفيد را برانگيخت. كاخ سفيد بلافاصله از كرملين درخواست كرد كه در اين خصوص توضيح دهد .به نظر می رسد آمریکا بر اجرای طرح موسوم به سپر دفاعی خود اصرار دارد زیرا علی رغم همکاری‌های روسیه و آمریکا در پانزده سال اخیر،آمریکا هیچگاه به روسیه به عنوان متحدی قابل اطمینان نگاه نکرده است چراکه به تحولات داخلی روسیه اعتمادی ندارد.

آمریکا در واقع همیشه تلاش کرده است از فرصت ایجاد شده پس از فروپاشی شوروی حداکثر بهره برداری را داشته باشد.به همین دلیل می کوشد حوزه نفوذ خود را هرچه بیشتر در شرق اروپا و قفقاز جنوبی گسترش دهد تا حلقه محاصره را در غرب و جنوب روسیه تا حد امکان تنگ تر کند.بویژه آنکه قرار است در اسفند ماه آینده انتخابات ریاست جمهوری در روسیه برگزار شود وآمریکا اعتمادی به جانشینان پوتین ندارد .در نقطه مقابل از نگاه روسیه طرح سپر دفاع موشکی آمریکا مستقیما امنیت روسیه را به مخاطره می اندازد زیرا موجب تقویت مواضع آمریکا در حوزه نفوذ سنتی روسیه یعنی در شرق اروپا می شود . بنابراین روسیه دیگر نمی تواند با گرفتن امتیاز از مواضع خود عقب نشینی کند .  کاری که در چند سال اخیر در ماجرای یوگسلاوی و عراق وایران انجام داده است. در اینگونه موارد روسیه سعی می کرد از کیسه متحدین خود به نفع بازسازی اقتصاد ویران شده روسیه که میراث خوار اصلی شوروی بود، خرج کند.

به عبارت دیگر به زیان متحدین خود از آمریکا امتیازهای سیاسی و یا عمدتاً اقتصادی دریافت می کرد. اما اکنون هم در اثر افزایش قیمت نفت، موقعیت روسیه برای مانور دادن در برابر فشارآمریکا بهبود یافته و هم موضوع امنیت روسیه و منافع مستقیم این کشوربا تهدید جدی آمریکا روبرو شده است . بر این اساس انتظار می‌رود روسیه در این مورد حداقل در کوتاه مدت عقب نشینی نکند. اما سئوال مهمی که در این بین مطرح است آیا روسیه امکانات لازم را برای مقا ومت در برابر اجرای طرح موسوم به سپر دفاع موشکی در شرق اروپا دارد؟در پاسخ به این سئوال مهم باید گفت روسیه چند اقدام مهم را در دستور کار دارد:

اول: تعلیق قرارداد مهم مربوط به کاهش سلاح‌های متعارف در اروپا که در سال 1990 در پاریس به امضا رسید.روسیه تهدید کرده است اگر آمریکا طرح خود را به اجرا گذارد مسکو بصورت یکجانبه از این پیمان خارج خواهد شد .در صورت عملی شدن چنین تهدیدی کل معادلات امنیتی اروپا ی پس از جنگ سرد با تهدید جدی روبرو می شود به همین دلیل رهبران اتحادیه اروپا به تکاپوی جدی تری وادار شدند تاآمریکا را متقاعد کنند از طریق مشارکت باروسیه در طرح سپر دفاع موشکی، همکاری مسکو را به دست آورد.

دوم: روسیه موضوع انرژي را در دستور سیاست خارجی خود به عنوان یک محور مهم و تاثیر گذار قرار داده و تلاش می‌کند از این اهرم قوی برای رسیدن به مقاصد خود استفاده کند . اگرچه این ابزار برای آمریکا مستقیما اثری ندارد اما فشار زیادی را بر متحدین آمریکا در اروپا وارد می کند زیرا روسيه از نظر تامين گاز اروپا در مكان نخست و از نظر تامين نفت در مكان دوم قرار دارد .در مجموع 30 درصد نفت و گاز مصرفي كشورهاي اروپايي را روسيه تأمين مي‌كند و قرار است اين رقم در سالهاي آينده با راه‌اندازي خطوط لوله جديد از جمله خط لوله گاز اروپاي شمالي كه نفت روسيه را به آلمان انتقال خواهد داد افزايش يابد.

رييس ‌جمهور روسيه در اظهار نظري خود را  تنها دموكرات مطلق و ناب دنيا خواند و پيش از آغاز اجلاس سران هشت كشور صنعتي به شدت از آمريكا و اروپا انتقاد كرد . ولاديمير پوتين، رييس جمهور 54 ساله‌ي روسيه در اظهار نظر اخير خود به طور غير مستقيم اعلام كرد كه وي ممكن است زماني كه دوران رياست جمهوري‌اش به پايان برسد، از عرصه‌ي قدرت كنار نرود.

پوتين درجمع گروهي از خبرنگاران گفت: بسيار از دوران بازنشستگي فاصله دارم و اين موضوع احمقانه است كه در خانه بنشيني و هيچ اقدامي انجام ندهي !  در همين حال به رغم توافق روسيه در ماه گذشته مبني بر ملايم‌تر كردن لحن تند كرملين، اظهارات اخير پوتين باعث ايجاد اختلافات گسترده ميان مسكو و غرب پيش از اجلاس سران هشت كشور صنعتي شده است . رييس جمهور روسيه تصميم انگليس مبني بر ارايه‌ي درخواست استرداد فرد متهم به قتل الكساندر ليتونيننكو، يك مامور سابق كا. گ. ب به انگليس براي محاكمه كردن وي را يك اقدام احمقانه خواند . اظهارات اخير رييس‌جمهور روسيه در حالي اعلام شد كه مجامع بين‌المللي در مورد اوضاع دموكراسي در روسيه و اصرار كرملين بر استفاده از قدرت نظامي نگران هستند.

 درحالي كه اكثر غربي‌ها معتقدند كه پوتين اصلاحات دموكراتيك را در اين كشور پس رانده است اما رييس‌جمهور روسيه اعلام كرد كه وي قهرمان واقعي دموكراسي در جهان است.

 من يك دموكرات مطلق و ناب هستم اما متاسفانه مي‌دانيد چه بدشانسي گريبانگير من شده است؟ اين يك بدشانسي نيست يك تراژدي واقعي است. اين بدشانسي اين است كه من در اين راه تنها هستم ! پوتين زماني كه اين اظهارنظر را اعلام كرد، خنديد و اعلام كرد كه وي يك عبارت فكاهي گفته است اما چند دقيقه بعد پوتين گفت: پس از مرگ ماهاتما گاندي، رهبر هند هيچ فردي براي سخن گفتن وجود ندارد . به اقداماتي كه در آمريكاي شمالي رخ داده است نگاه كنيد، ترس و وحشت و شكنجه، بي‌خانماني، زندان گوانتانامو، زنداني كردن بدون برگزاري محاكمه يا بازجويي. هم‌چنين شما مي‌بينيد كه چه اتفاقاتي درحال رخ دادن در اروپا است، بدرفتاري با تظاهركنندگان، استفاده از گلوله‌هاي پلاستيكي.

در جايي از اروپا گاز اشك‌آور شليك مي‌كنند و درجايي ديگر تظاهركنندگان به قتل مي‌رسند . در همين حال رييس‌جمهور روسيه به جاي كاهش تنش‌ها قبل از برگزاري اجلاس گروه هشت بار ديگر از آمريكا انتقاد كرد كه اين انتقادها مانند قبل شامل متهم كردن واشنگتن به استفاده‌ي بيش از حد از اهرم زور و قدرت است. اين درحالي است كه اين اظهارات پوتين مغاير با توافق ماه گذشته ميان سرگئي لاوروف، وزير خارجه‌ي روسيه و كاندوليزا رايس، وزير خارجه‌ي آمريكا مبني بر ملايمتر شدن اظهارات دو كشور در قبال يكديگر بوده است .

اكثر اظهارات تند از طرف كرملين به دليل استقرار سپر دفاع موشكي آمريكا در شرق اروپا بوده است.

 آمريكا قرار است 10 موشك رهياب در لهستان و يك سيستم رادار را در جمهوري چك مستقر كند اما مسكو اين پروژه دفاعي واشنگتن را تهديدي بر امنيت داخلي خود مي‌داند اما آمريكا معتقد است كه اين پروژه‌ي دفاعي با هدف مقابله باحملات احتمالي از طرف ايران و كورياي شمالي است و كرملين نبايد از اين سپر دفاع موشكي هراسي داشته باشد . پوتين بار ديگر در اظهارات اخير خود به شدت از اين طرح دفاعي واشنگتن انتقاد كرد و گفت: اين سيستم دفاع موشكي آمريكا با هدف مقابله با چيزي استقرار خواهد يافت كه اصلا وجود خارجي ندارد. آيا به نظر شما نيز خنده‌دار نيست اگر بخشي از قواي هسته‌يي استراتژيك آمريكا در اروپا قرار گيرد؟ به نظر كارشناسان نظامي ما اين امر تهديدي براي مسكو محسوب مي‌شود بنابراين ما مجبور خواهيم بود پاسخ‌هاي لازم را به اين طرح بدهيم.

چه نوع اقدامي؟ ما بايد اهداف جديدي در اروپا داشته باشيم، اين اهداف مي‌تواند با موشك‌هاي بالستيك يا كروز يا حتي با يك سيستم كامل جديد مورد هدف قرار گيرد.

در همين حال استفن هادلي، مشاور امنيت ملي آمريكا در واكنش به اظهارات پوتين گفت: فكر مي‌كنيم اين اظهارات سازنده و مفيد نباشد، علاقه داريم در مورد سپر دفاع موشكي واشنگتن در شرق اروپا مذاكره‌ي سازنده‌اي با مقامات روسيه برگزار كنيم . در همين حال روابط روسيه با غرب به دليل امتناع روسيه از تحويل آندري لوگووي، فردي كه از طرف انگليس متهم به قتل ليتويننكو است، پرتنش شده است . روسيه درخواست استرداد لوگووي به انگليس براي محاكمه در خاك انگليس را رد كرده است و اعلام كرد كه اين درخواست مغاير با قانون اساسي مسكو است .

رييس‌جمهور روسيه كمتر از يك سال ديگر بايد از عرصه‌ي قدرت كنار رود. وي در همين حال به خبرنگاران گفت كه معتقد است روساي جمهور روسيه بايد بيشتر از دوره‌هاي فعلي در پست رياست جمهوري روسيه فعاليت كنند . اما پوتين اعلام نكرد كه آيا وي معتقد است دوره‌ي فعلي رياست جمهوري‌اش بايد تمديد گردد يا خير؟ طي سال‌هاي اخير پوتين پيشنهادها براي اصلاح قانون اساسي روسيه براي اجازه دادن به وي در فعاليت بيشتر به عنوان رييس‌جمهور روسيه براي سومين دوره را رد كرد، به طوري كه در نطق سالانه‌ي خود در ماه آوريل اعلام كرد كه اين دوره آخرين دوره‌ي فعاليتش به عنوان رييس‌جمهور روسيه خواهد بود . اما اظهارات مبهم اخير پوتين اين گمانه‌زني‌ها را به وجود ‌آورده است كه آيا وي قصد دارد در قدرت باقي بماند يا خير . چهار سال زمان اندكي است. به نظر من در حال حاضر پنج، شش يا هفت سال براي فعاليت به عنوان رييس‌جمهور روسيه قابل قبول خواهد بود.

قرار است در ماه مارچ انتخابات رياست جمهوري روسيه برگزار شود. پوتين در سال 2004 و با كسب بيش از 71 درصد آراء بار ديگر به عنوان رييس‌جمهور روسيه انتخاب شد . پوتين به طور علني اعلام نكرده است كه ترجيح مي‌دهد چه فردي جانشين وي شود . رييس‌جمهور روسيه در اين اظهارات هشدار داد: اگر واشنگتن طرح سپر دفاع موشكي خود را در اروپا مستقر كند، مسكو به وضعيت خود در زمان جنگ سرد كه همانا هدف قرار دادن اروپا بوده است، باز مي‌گردد . در همين حال جيمز آپاتوراي، سخنگوي ناتو گفت: تا جايي كه اطلاع دارم، تنها كشوري كه موضوع هدف قرار دادن اروپا با موشك را بررسي مي‌كند، روسيه است . وي با اشاره به اين موضوع كه اظهارات اخير پوتين تنش‌هاي به وجود آمده ميان غرب و روسيه را پيش از برگزاري اجلاس گروه هشت كاهش نمي‌دهد، اظهار داشت: اين نوع اظهارات بي فايده و ناخوشايند است . در همين حال نيكولا ساركوزي، رييس‌جمهور فرانسه در پاسخ به اظهارات اخير پوتين خاطرنشان كرد كه در مورد اين موضوع با رييس‌جمهور روسيه

از سوي ديگر چين نيز مانند روسيه از طرح سپر دفاع موشكي آمريكا انتقاد كرد و اعلام كرد كه اين پروژه دفاعي ممكن است باعث ايجاد يك رقابت تسليحاتي شود . در همين حال بر اساس نظرسنجي‌هاي اخير بيش از ‌٦٠ درصد مردم چك مخالف طرح استقرار سامانه دفاع موشكي واشنگتن در خاك كشورشان هستند . از سوي ديگر سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه‌ي روسيه در تازه‌ترين اظهارنظر خود در مورد طرح سپر دفاع موشكي آمريكا امروز اعلام كرد كه بهتر است زمان صرف غلبه بر تهديد‌هاي واقعي در جهان شود .  ولاديمير پوتين، رييس جمهور روسيه اخيرا اعلام كرده است در صورت استقرار سامانه‌ي دفاع موشكي آمريكا در شرق اروپا، مسكو آماده است تا از راه‌هاي دوران جنگ سرد كه همانا هدف قرار دادن اروپا با موشك است، استفاده كند .

سرگئي لاوروف در حاشيه‌ي اجلاسي در سئول گفت : موضوعي كه همه ما به آن نياز داريم اين است كه به اقدامات در جهت مبارزه با تهديدهاي واقعي بپيونديم نه تهديدهاي فرضي و در اين راستا (مبارزه با تهديدهاي واقعي) روسيه آمادگي خود را اعلام مي‌كند . لاوروف ادامه داد: اگر حرفه‌يي‌ها بنشينند و فقط به نقشه نگاه كنند و كارشناسان موشك‌هاي بالستيك فقط توانايي‌هاي ايران و كوريا‌ي شمالي را تحليل كنند بنابراين بسيار واضح است كه رييس جمهور روسيه در حال گفتن حقايق ‌مي‌باشد . آمريكا اعلام كرده است كه سپر دفاع موشكي واشنگتن كه قرار است در جمهوري چك و لهستان استقرار يابد با هدف مقابله با حملات احتمالي از طرف ايران و كوريا‌ي شمالي است . اين در حالي است كه روسيه اين پروژه دفاعي واشنگتن را تهديدي براي امنيت داخلي خود تلقي كرده است . وزير خارجه‌ي روسيه با رد هر گونه ادعاها مبني بر اينكه روسيه و پوتين قصد افزايش تنش‌هاي بوجود آمده ميان روسيه - آمريكا و اروپا را دارد، تصريح كرد: زمانيكه مي‌گوييم سپر دفاع موشكي آمريكا پروژه‌اي است كه ما هدف آن را نمي‌دانيم و اين سپر اقدامي است كه باعث بروز تهديدهاي واقعي عليه روسيه مي‌شود به ايراد سخنوري‌هاي دوران جنگ سرد متهم مي‌شويم.

پس بياييد از اقدامات بجاي مانده از جنگ سرد جلوگيري كنيم تا هيچ كس ديگر به سخنوري‌هاي دوران جنگ سرد متهم نشود .از سوي ديگر برندن نلسون، وزير دفاع استراليا گفت،‌ كانبرا در حال بررسي اين موضوع است كه آيا به طرح دفاع موشكي مشترك با آمريكا و ژاپن بپيوندد يا خير . نلسون گفت كه اين بررسي در فاز اولين خود قرار دارد اما گزينه‌هايي از جمله قرار دادن موشك‌هاي رهياب در خارج از ناوشكن‌هاي مجهز به رادار آئگيس وجود دارد. وي اعلام كرد كه بسيار زود است درباره‌ي زمان و هزينه‌هاي اين پروژه سخن به ميان آوريم . نلسون در ادامه اظهار داشت، استراليا تلاش مي‌كند تا توانايي‌هاي نظامي خود را افزايش دهد و پرسنل نظامي خود را از ‌٢٧ هزار تن به ‌٣٠ هزار و ‌٥٠٠ تن برسد . از اين ارتقا به عنوان هماهنگي استراليا با توكيو و واشنگتن دو هم پيمان نزديك اين كشور ياد شده است .

هماهنگي‌هاي بيشتر در آينده ممكن است شامل امور دفاع موشكي مشترك نيز باشد . استراليا از استقرار سيستم دفاع موشكي توسط جاپان و با همكاري واشنگتن براي مقابله با حملات احتمالي از طرف كشورهاي شروري مانند كوريا‌ي شمالي حمايت مي‌كند. ما در حال بررسي اين موضوع هستيم كه كمك‌هايي را در اين زمينه ارايه دهيم . به دنبال آزمايش هسته‌يي كوريا‌ي شمالي در سال گذشته جاپان و آمريكا اقدامات خود براي ايجاد سپر دفاع موشكي مشترك را افزايش داده‌اند . گفته مي‌شود پيونگ يانگ موشك‌هاي پيشرفته‌اي در اختيار دارد كه توانايي هدف قرار دادن آمريكا را دارد اما توانايي اين موضوع كه بتواند كلاهك‌هاي هسته‌يي را بر روي اين موشك‌ها قرار دهد، هنوز تاييد نشده است.

 وزير دفاع استراليا تصريح كرد كه موشك‌هاي دوربرد كوريا‌ي شمالي هم چنين تهديدي براي بخش‌هاي شمالي استراليا محسوب مي‌شود و اقدامات پيونگ يانگ تجارت حياتي با جاپان، كوريا‌ي جنوبي و چين را تهديد مي‌كند. استراليا و جاپان در ماه مارچ توافقنامه‌ي امنيتي امضا كردند كه طبق اين توافقنامه نيروهاي جاپاني توانايي اين موضوع را خواهند داشت كه در استراليا آموزش ببينند و همكاري‌هاي دو كشور در امور ضد تروريستي و تبادل اطلاعات تقويت شود.

استراليا هم چنين در مسير دستيابي به سه ناوشكن مجهز به سيستم جنگي آئگيس است. اگر اين اقدام صورت گيرد استراليا مي‌تواند به موشك‌هاي sm-3 مجهز شود . نلسون اظهار داشت: تصميم نهايي در مورد اينكه آيا در امور دفاع موشكي با آمريكا و جاپان همكاري كنيم به نظر مي‌رسد كه در دولت آينده استراليا اتخاذ گردد . جان هاوارد، نخست وزير استراليا يك حامي سرسخت جنگ عليه تروريسم تحت امر آمريكا بوده است.

از سوي ديگر يك كارشناس موسسه كانوا در هانگ كانگ معتقد است كه استقرار طرح سپر دفاع موشكي آمريكا در شرق اروپا نه تنها با هدف مقابله با كوريا‌ي شمالي انجام خواهد گرفت بلكه عليه چين نيز مي‌باشد.

 بر اساس اطلاعات بدست آمده آمريكا قصد دارد تجهيزت دفاع موشكي در جاپان و استراليا مستقر كند كه اين تجهيزات نه تنها شامل استقرار تجهيزات ضد موشكي است بلكه شامل استقرار رادار‌هاي قدرتمند XBR مي‌باشد. برد اين رادار‌ها جزو اسرار مي‌باشد اما به نظر من اين رادار‌ها مي‌تواند چهار هزار كيلومتر را رهگيري كند . در حال حاضر سيستم‌ دفاع موشكي آمريكا نمي‌تواند موشك‌هاي قاره‌پيماي چين و روسيه را متوقف كند اما در آينده اين شرايط مي‌تواند تغيير كند .امروز سرعت موشك‌هاي رهگير ‌٥/٣ كيلومتر در هر ثانيه است در حالي كه سرعت موشك‌هاي چيني و روسي پنج كيلومتر در هر ثانيه است اما تكنولوژي‌ روز به روز در حال پيشرفت است و طي ‌١٠ سال آينده آمريكا ممكن است موشك‌هايي را در اختيار بگيرد كه بتواند موشك‌هاي روسيه را متوقف كند .

پيشنهاد آمريكا براي استقرار سيستم دفاع موشكي خود در لهستان و جمهوري چك و به دست آوردن موافقت آنها براي اين كار نه تنها با واكنش روسيه رو‌به‌رو شد، بلكه مخالفت و ناخشنودي شديد متحدان اصلي واشنگتن در اروپا را برانگيخت .دولت آمريكا با پيشنهاد گفت‌وگو درباره اين موضوع به روسيه، تلاش مي‌كند تا خطاي خود را بپوشاند و تنش‌ها را كاهش دهد. آمريكا از مسكو مي‌خواهد طوري واكنش  نشان دهد گويي دو طرف به توافق رسيده‌اند. اگر روسيه چنين نكند واشنگتن مسكو را به عنوان عاملي مخالف صلح قلمداد مي‌كند . اين شرايط ما را به ياد بحران اروپا در اواخر دهه 70 ميلادي مي‌اندازد. در آن زمان آمريكايي‌ها از قصد خود براي استقرار موشك‌هاي كروز و پرشينگ براي هدف قرار دادن موشك‌هاي ميان برد اس.‌اس. 20 شوروي خبر دادند .رهبران شوروي اين موشك‌ها را به خاطر شكست آزمايش موشك‌هاي قاره پيماي اس.‌اس 16 مستقر كرده بودند. موشك‌هاي اس‌.اس 20 با موفقيت آزمايش شده بود و به همين خاطر مستقر شد. در آن زمان بسياري از اروپايي‌ها از طرح آمريكا  حمايت كردند تا در مقابل،‌ واشنگتن در طرح افزايش امنيت اروپا باقي بماند و اعتبار و قدرت ناتو حفظ شود.

آنها مي‌خواستند كه جنگ سرد ادامه يابد چون زير چتر آمريكا احساس آرامش مي‌كردند. استدلالي كه اكنون رهبران لهستان و جمهوري چك درباره طرح موشكي مي‌گويند، يادآور حرف‌هاي 30 سال پيش است .آنها دليل خشنودي خود از ميزباني طرح سپر موشكي را برخورداري از حمايت آمريكا در برابر قدرت رو به رشد روسيه مي‌دانند .  اعضاي قديمي اروپايي ناتو به سپر دفاع موشكي علاقه‌اي ندارند اما نمي‌خواهند به نزاع و كشمكش با آمريكا ادامه دهند و از سوي ديگر از قدرت به سرعت در حال رشد روسيه هم بيم دارند. آنها نمي‌خواهند كه سياست‌هاي اروپا بار ديگر نظامي شود چون اين كار به منافع اروپا لطمه مي‌زند و موضع آمريكا و تا حدي روسيه را تقويت مي‌كند .موشك‌هاي رديابي كه قرار است در لهستان مستقر شود آنطور كه آمريكا ادعا مي‌كند ربطي به تهديد ايران ندارد زيرا اين تهديد در آينده نزديك بروز نمي‌كند. از سوي ديگر اگر يك كشور بخواهد اهدافي را در اروپا مورد حمله قرار دهد موشك آخرين گزينه است. براي اين كار راه‌هاي آسان‌تري وجود دارد.

درباره منافع اعضاي جديد ناتو در سپر دفاع موشكي پيشتر حرف زديم اما منافع و اهداف اين كشورها به راحتي قابل چشم‌پوشي است چون اين كشورها مستقل نيستند. منافع آمريكا روشن و مشهود است و خلع سلاح توان استراتژيك روسيه يكي از اين اهداف است.

واشنگتن اميدوار است در كمتر از 15سال آينده به اين هدف دست يابد. اين در شرايطي ممكن است كه مسكو كاملا منفعل باشد. هدف اصلي آمريكا ايجاد يك بحران كوچك و دوباره نظامي كردن سياست‌هاي اروپاست به اميد اينكه بعضي مواضع به شدت صدمه خورده خود را در اروپا احيا كند . هدف دوم آمريكا از اين كار جلوگيري از نزديكي ميان اروپاي قديم و روسيه است. هم پيماني رو به رشد مبتني بر انرژي و ديگر منافع، اروپا و روسيه را قدرتمندتر مي‌كند. اين بدترين سناريو براي واشنگتني است كه هنوز گرفتار تفكرات قديم است . سيستم دفاع موشكي آمريكا عملكرد خوبي ندارد و حاميان اين سيستم بايد عكس اين را ثابت كنند. هدف سوم آمريكا كه مهمترين هدف هم هست اثبات همين موضوع است. آمريكا بايد اين سيستم را مهم جلوه دهد و همچنان به تامين مالي آن ادامه دهد .روسيه در جلوگيري از وقوع يك بحران و تكرار جنگ سرد در اروپا منافع خود را دارد و نمي‌خواهد وارد يك رقابت تسليحاتي شود.

در اين مسير روسيه بايد از رويارويي با دنياي اسلام و چين اجتناب كند .روسيه از به دست‌آوردن دوباره تسليحات استراتژيك دفاعي و تهاجمي كه آمريكايي‌ها آن را گرفتند سود مي‌برد. از نظر نظامي جلوگيري از استقرار سپر دفاع موشكي در اروپا حداقل هدفي است كه روسيه به دنبال آن است.

چرا اروپا به سپر دفاع موشكي نياز دارد؟ هيچ يك از رهبران اروپا تا كنون به اين پرسش جواب روشني نداده‌اند .مثلاً مركل صدراعظم آلمان مي‌گويد كه روسيه و آمريكا بايد به اين سؤال جواب بدهند چون روسيه در مرزهاي خود رادارهاي آمريكا و موشك‌هاي ردگير آمريكايي را دارد و واشنگتن هم كه طراح اين سيستم است. اين دو كشور پيش از توضيح طرح سپر موشكي براي جامعه جهاني بايد خودشان به نوعي توافق برسند.

هر كدام از اين دو كشور هم البته پاسخي آماده دارند. اما از توافق خبري نيست چون پاسخ‌هاي آنها منحصر به خودشان است. مسكو معتقد است كه پايگاههاي ضدموشكي آمريكا كه قرار است در اروپا مستقر شود مستقيماً روسيه را هدف گرفته‌اند و ادعاي دفاع از آمريكا در برابر حملات موشكي كوريا شمالي يا ايران كاملاً بي‌اساس و تنها بهانه‌اي است براي توجيه اهداف آمريكا . در حقيقت موشك‌هاي كوريا‌شمالي و ايران حتي اگر وجود داشته باشند، نيازي ندارند كه براي حمله به آمريكا از اروپا بگذرند. بنابراين 10 دستگاه تأسيسات ضد موشكي كه آمريكا قرار است آنها را در لهستان مستقر كند هيچ ربطي به موشك‌هاي ايران و كورياي ‌شمالي نخواهند داشت .رادار رهگير موشكي كه قرار است در جمهوري چك مستقر شود اما كاركرد جاسوسي دارد و مي‌تواند تمام بخش اروپايي روسيه را تا آرال پوشش دهد. به عبارت ديگر تأسيسات ضدموشكي كه در لهستان مستقر مي‌شود پوششي است براي رادارهاي مستقر شده در  جمهوري چك.

آمريكا از همان ابتدا تأكيد مي‌كرد كه اين سيستم ضدموشكي را براي حمايت از متحدان اروپايي‌اش در برابر موشك‌هاي ايران و كورياي ‌شمالي مي‌سازد. توجيه آن هم در ابتدا منطقي به نظر مي‌رسيد چرا كه كورياي شمالي موشك‌هايي دارد كه مي‌تواند همين امروز هم اروپا را هدف قرار دهد.

اما مسكو در برابر اين توجيه استدلال ديگري مي‌آورد و مي‌گويد، چرا كورياي شمالي بخواهد به اروپا حمله كند؟ ايران هم دليلي براي انجام چنين حمله‌اي ندارد چون روابط آن با اروپا بسيار بهتر از آمريكاست.

چندي پيش روزنامه انگليسي گاردين از يك مقام رسمي در ورشو نقل كرد كه لهستان اصلاً نگران موشك‌هاي ايراني نيست و بيش از آن از موشك‌هاي روسي هراس دارد. درك كردن منطق ورشو از اين نظر بسيار آسان است .سي وچهار سال پيش شوروي و آمريكا به اين نتيجه رسيدند كه اگر يكي از آنها دفاع استراتژيك خود را تقويت كنند، توان دفاعي طرف مقابل به صورت خودكار تضعيف مي‌شود و كاهش مي‌يابد.

بنابراين پيمان ABM را امضا كردند كه توليد و توسعه توان استراتژيك و جغرافيايي اين كشورها را ممنوع مي‌كرد. اكنون شكي نيست كه اقدام آمريكا به استقرار سپرموشكي واكنش روسيه را در پي خواهد داشت .البته اين به آن معنا نيست كه روسيه اقدامي مشابه آمريكا در اين زمينه اتخاذ June 24th, 2007



  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی